16 Δεκεμβρίου 2021
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΑΡΥΜΠΑΛΗΣ
Καθηγητής, Τμήμα Γεωγραφίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της, η Επιτροπή Γεωμορφολογίας και Περιβάλλοντος της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών διοργάνωσε επιστημονική ημερίδα με θέμα «Ο ρόλος της Γεωμορφολογίας στη Σύγχρονη Κοινωνία». Η Ημερίδα είχε προγραμματιστεί για την άνοιξη του 2020, η πανδημία όμως ανάγκασε την Επιτροπή να την οργανώσει διαδικτυακά και να μεταθέσει την ημερομηνία διεξαγωγής της στις 16 Δεκεμβρίου του 2021. Η εκδήλωση ήταν υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ένωσης Γεωμορφολόγων (IAG) καθώς η Επιτροπή Γεωμορφολογιας και Περιβάλλοντος αποτελεί εθνικό μέλος της.
Μεταξύ των κύριων στόχων της Ημερίδας ήταν:
· η συζήτηση των αποτελεσμάτων της σύγχρονης έρευνας σε όλους τους τομείς της γεωμορφολογίας,
· η παρουσίαση της εφαρμογής νέων, καινοτόμων, τεχνικών και μεθόδων στη γεωμορφολογική έρευνα,
· η εκτίμηση μελλοντικών προβλέψεων σε ότι αφορά τη διαμόρφωση του γήινου ανάγλυφου υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής,
· η ενίσχυση του ρόλου της γεωμορφολογίας στη σύγχρονη εποχή και της συμβολής της στην πρόληψη, ετοιμότητα και προσαρμογή των κοινωνιών στους φυσικούς κινδύνους και
· η «ενεργοποίηση» των νέων γεωμορφολόγων και η ενθάρρυνση της μεταξύ τους συνεργασίας.
Οι θεματικές περιοχές της Ημερίδας κάλυψαν όλα τα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα της γεωμορφολογίας όπως: παράκτια και υποθαλάσσια γεωμορφολογία, ποτάμια γεωμορφολογία, καρστική γεωμορφολογία, τεκτονική γεωμορφολογία – μορφοτεκτονική, παγετώδης γεωμορφολογία, εφαρμοσμένη γεωμορφολογία, τεχνικές και μέθοδοι γεωμορφολογικής χαρτογράφησης, γεωαρχαιολογία, παλαιογεωγραφία και αναπαράσταση παλαιοπεριβαλλόντων, γεωλογία Τεταρτογενούς, ακραίες φυσικές διεργασίες - φυσικοί κίνδυνοι και καταστροφές.
Η Ημερίδα απευθυνόταν σε γεωεπιστήμονες (μέλη της επιστημονικής κοινότητας, ακαδημαϊκοί και ερευνητές/τριες, στελέχη της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, κ.ά.) που δραστηριοποιούνται στα παραπάνω γνωστικά αντικείμενα της γεωμορφολογίας και του περιβάλλοντος. Κυρίως όμως, έδωσε βήμα στις νέες και τους νέους γεωμορφολόγους, οι οποίοι/ες παρουσίασαν τα ερευνητικά αποτελέσματα της προπτυχιακής ή μεταπτυχιακής διπλωματικής τους εργασίας ή της διδακτορικής τους διατριβής.
Το επιστημονικό πρόγραμμα της Ημερίδας περιλάμβανε προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις. Οι προφορικές παρουσιάσεις έγιναν αξιοποιώντας την ηλεκτρονική πλατφόρμα ΖΟΟΜ ενώ οι παρουσιάσεις πόστερ αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της Ημερίδας που φιλοξενήθηκε στον ιστότοπο της Επιτροπής.
Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας δόθηκαν θεματικές ομιλίες από τέσσερεις προσκεκλημένους ομιλητές. Τον Δρ. Μιχάι Μίκου από τo Ινστιτούτο Γεωγραφίας της Ρουμανικής Ακαδημίας, Πρόεδρο της Ρουμανικής Ένωσης Γεωμορφολόγων και Γενικό Γραμματέα της Διεθνούς Ένωσης Γεωμορφολόγων, τον Νίκο Ζούρο, καθηγητή στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Πρόεδρο του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων της UNESCO, την Δρ. Γκαϊα Ματέι, ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο «Parthenope» της Νάπολη και τον Ιωάννη Κουκουβέλα, καθηγητή στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
Ο Μιχάι Μίκου στην ομιλία του με θέμα «Ο ρόλος της γεωμορφολογίας στη διαμόρφωση κουλτούρας για τις κατολισθήσεις στη Ρουμανία: επιτεύγματα και προοπτικές» επισήμανε το σημαντικό ρόλο της γεωμορφολογίας στη διαχείριση του κινδύνου των κατολισθήσεων για τη Ρουμανία που αποτελεί μια χώρα ιδιαίτερα επιρρεπή στον φυσικό αυτό κίνδυνο. Η καταγραφή κατολισθητικών συμβάντων του παρελθόντος αλλά και η μελέτη των ιδιαίτερων τοπικών γεωμορφολογικών συνθηκών που ευνοούν την εκδήλωση ακραίων διεργασιών κίνησης υλικών λόγω βαρύτητας, αποκτούν σταδιακά ιδιαίτερη σημασία στην προσπάθεια για τη μείωση του κινδύνου από κατολισθήσεις και στον περιορισμό των αρνητικών τους αποτελεσμάτων.
Ο Νίκος Ζούρος μίλησε για «Τα παγκόσμια γεωπάρκα της UNESCO ως ένα νέο αντικείμενο έρευνας στη γεωγραφία, την εκπαίδευση και τη βιώσιμη ανάπτυξη». Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο ιστορικό και τη δομή του δικτύου γεωπάρκων, των συνεργασιών μεταξύ γεωπάρκων διαφορετικών χωρών καθώς και στις εκπαιδευτικές τους δραστηριότητες και στις δράσεις δημοσιοποίησής τους τονίζοντας ότι τα γεωπάρκα αποτελούν ένα σημαντικό κεφάλαιο για τον βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
Η θεματική ομιλία της Γκαϊα Ματέι είχε τον τίτλο «Αναπαριστώντας χαμένα θαλάσσια τοπία στο πλαίσιο του προγράμματος NEPTUNE - INQUA». Παρουσίασε τις δραστηριότητες των νέων γεωμορφολόγων από διάφορες χώρες - μελών της ερευνητικής ομάδας του προγράμματος NEPTUNE της διεθνούς ένωσης για τη μελέτη του Τεταρτογενούς INQUA. Σκοπός του προγράμματος είναι η μελέτη των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών του παράκτιου και υποθαλάσσιου ανάγλυφου καθώς και της εξέλιξής του κατά την περίοδο του Τεταρτογενούς με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών και μεθόδων αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες.
Ο Ιωάννης Κουκουβέλας έκανε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση με τίτλο «Η εξαφάνιση της αρχαίας Ελίκης εξαιτίας ενός τσουνάμι αποτελεί μια πραγματικότητα ή έναν μύθο; Ο ρόλος της Γεωλογίας». Ως μέλος της πολυεπιστημονικής ομάδας που μελετά την περιοχή της βόρειας Πελοποννήσου με σκοπό την αναζήτηση των αιτιών της εξαφάνισης της αρχαίας πόλης Ελίκη, ανέλυσε τα πρόσφατα αποτελέσματα των γεωλογικών και αρχαιολογικών ερευνών σχετικά με το αν η πόλη εξαφανίστηκε από ένα καταστροφικό τσουνάμι που εκδηλώθηκε στον τεκτονικά ενεργό Κορινθιακό κόλπο.
Η επιτυχία της Ημερίδας ήταν άνευ προηγουμένου καθώς συνολικά παρουσιάστηκαν πενήντα εργασίες από γεωμορφολόγους, μέλη ελληνικών και ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων καθώς και ερευνητικών φορέων και φορέων του δημόσιου. Πέραν των τεσσάρων προσκεκλημένων ομιλιών το πρόγραμμα περιελάμβανε είκοσι οκτώ προφορικές ανακοινώσεις οι οποίες ομαδοποιήθηκαν σε θεματικές ενότητες και παρουσιάστηκαν σε πέντε συνεδρίες καθώς και δεκαοκτώ αναρτημένες ανακοινώσεις (πόστερ). Είναι αξιοσημείωτο ότι δεκατρείς παρουσιάσεις ήταν από Ιταλούς, Ρουμάνους, Ινδούς και Κροάτες γεωμορφολόγους ενώ η πλειονότητα των συμμετεχόντων (Ελλήνων και ξένων) ήταν νέοι επιστήμονες που παρουσίασαν τα ερευνητικά αποτελέσματα των πτυχιακών και μεταπτυχιακών τους εργασιών και των διδακτορικών τους διατριβών. Στην επιτυχία της διοργάνωσης συνέβαλε ο διαδικτυακός τρόπος διεξαγωγής της καθώς έδωσε τη δυνατότητα της «από απόσταση» παρακολούθησης από μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό.
Όπως είχε ήδη ανακοινωθεί στην πρώτη πρόσκληση δημοσιοποίησης της εκδήλωσης, δόθηκε η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να καταθέσουν εκτεταμένες περιλήψεις των εργασιών τους, οι οποίες μετά από κρίση δημοσιεύθηκαν στον δίγλωσσο ηλεκτρονικό τόμο του Δελτίου της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρείας (Ειδική έκδοση Νο. 8, 2021). Πατήστε εδώ για να δείτε τον τόμο των πρακτικών.